Tadżykistan jest coraz bardziej zaniepokojony zagrożeniami stwarzanymi przez bojowników w sąsiednim Afganistanie rządzonym przez talibów, co doprowadziło do serii oświadczeń i spotkań najwyższych urzędników w ostatnich miesiącach.
Te niedawne napięcia rozgrywają się na tle wieloletniej historii złych stosunków między Duszanbe a talibami. Tadżykistan jest jedynym sąsiadem Afganistanu, który nie nawiązał żadnych stosunków dyplomatycznych z talibami. Jednak rosnące obawy związane z grupami bojowników działającymi w Afganistanie mogą zapewnić Duszanbe dalsze możliwości współpracy regionalnej w przyszłości.
Dżamaat Ansarullo i zagrożenia związane z handlem narkotykami
Działające w północnej afgańskiej prowincji Badaszchan ugrupowanie Jamaat Ansarullo – Dżamaat Ansarullo (JA), znany również jako „tadżycki taliban”, w ostatnich miesiącach w coraz większym stopniu skupiał się na Duszanbe. 15 września bojownik JA pojawił się w nagraniu wideo, w którym wzywał swoich tadżyckich rodaków, aby chwycili za broń przeciwko rządowi i nie obawiali się oskarżenia o terroryzm. W nagraniu wideo nazwano także Afganistan „krajem, w którym rządzą mudżahedini”, podkreślając powiązania tej grupy z rządem talibów.
Nastąpiło to po próbie przekroczenia przez JA granicy afgańskiej w dystrykcie Davraz 4 września, w wyniku której zginęło trzech bojowników. Innym obszarem budzącym rosnące obawy urzędników Tadżykistanu jest przemyt narkotyków z Afganistanu, który rośnie pomimo wysiłków i zapewnień ze strony talibów, że czynią postępy w zwalczaniu handlu narkotykami. Rząd talibów oficjalnie zaprzecza wspieraniu lub ukrywaniu grup terrorystycznych, które stanowią zagrożenie dla obcych rządów.
Reakcja Prezydenta
Prezydent Tadżykistanu Emomali Rahmon wyraził zaniepokojenie zagrożeniami związanymi z terroryzmem i handlem narkotykami z Afganistanu podczas piątego szczytu państw Azji Środkowej w Duszanbe 16 września. Na początku tego roku Duszanbe podjęło również środki w celu wzmocnienia bezpieczeństwa wzdłuż granicy z Afganistanem. Podczas gdy inne państwa Azji Środkowej ogólnie bardziej akceptują rząd talibów, Tadżykistan pozostaje niezachwiany w swoim sprzeciwie wobec niego. To spowodowało, że Duszanbe zaczęło szukać dodatkowych regionalnych partnerów w zakresie bezpieczeństwa.
Rosja, która zabiega o zacieśnienie stosunków z przywódcami talibów i utrzymuje bazę wojskową w Tadżykistanie, wzywała Duszanbe do rozwiązania sporów z talibami w sposób „obustronnie akceptowalny” po przejęciu przez to ugrupowanie władzy w 2021 r. Jednak na początku tego roku Rosja przeprowadziła także wspólne ćwiczenia wojskowe z Tadżykistanem, blisko granicy z Afganistanem, uzasadniając rosnące obawy regionalne i koncentrując się szczególnie na potencjalnych najazdach grup bojowników. Choć Tadżykistan angażuje się także w ścisłą współpracę wojskową z Chinami, od 2021 roku Pekin zabiega także o zacieśnienie stosunków z talibami.
Stosunki Duszanbe z Iranem i Pakistanem
19 września prezydent Tadżykistanu spotkał się z prezydentem Iranu Ebrahimem Raisim w siedzibie Organizacji Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku, aby omówić przyszłą współpracę w zakresie polityki wobec Afganistanu. Teheran, podobnie jak Duszanbe, również ma złe stosunki z rządem talibów, gdyż na początku tego roku obie strony brały udział w śmiertelnych starciach granicznych. Iran twierdzi również, że przywódcy Państwa Islamskiego (IS) trafili do Afganistanu, chociaż talibowie temu zaprzeczają.
Minister obrony Tadżykistanu Sherali Mirzo spotkał się w lipcu w Pakistanie ze swoim pakistańskim odpowiednikiem Khawają Asifem, aby omówić współpracę dwustronną. Na spotkaniu Asif stwierdził, że Pakistan i Tadżykistan stoją przed „podobnymi wyzwaniami i zagrożeniami” jak sąsiedzi Afganistanu i obiecał, że Islamabad będzie współpracował z Duszanbe w zakresie budowania zdolności wywiadowczych i wymiany wojskowej wiedzy technicznej. Stosunki między Pakistanem a Afganistanem pogorszyły się w następstwie serii ataków w tym pierwszym państwie przeprowadzonych przez Państwo Islamskie w Prowincji Chorasan (ISKP) i Tehreek-e-Taliban Pakistan (TTP), chociaż rząd talibów zaprzecza odpowiedzialności za ataki obu grup.
Wniosek
Chociaż inne państwa Azji Środkowej położone na granicy z Afganistanem w pewnym stopniu nalegają na współpracę z talibami, w całym regionie rosną napięcia, szczególnie z powodu widocznej niezdolności talibów do kontrolowania grup bojowników działających na ich granicach, takich jak ISKP i JA, które stanowią bezpośrednie zagrożenie dla zagrożenia dla krajów sąsiadujących. Ponadto wyżsi urzędnicy z Uzbekistanu i Pakistanu spotkali się, aby omówić m.in. zagrożenie ze strony grup bojowników działających w Afganistanie. Może to oznaczać, że rosnąca frustracja Taszkentu wobec talibów, z którymi wcześniej utrzymywał stosunkowo ciepłe stosunki, zacznie odzwierciedlać frustrację Duszanbe. W ten sposób może w przyszłości zacieśnić się współpraca między Duszanbe a innymi państwami regionu w sprawie talibów i innych grup bojowników stacjonujących w Afganistanie.
