Mała elektrownia jądrowa będzie własnością Uzbekistanu, przekazał niedawno w szerokim wywiadzie dla uzbeckich mediów szef dyrekcji budowy elektrowni jądrowej Otabek Amanow. Według jego słów, planuje się wykorzystanie krajowego uranu do produkcji paliwa jądrowego, a wypalone paliwo będzie eksportowane do Federacji Rosyjskiej.
Dyrektor Dyrekcji ds. Budowy Elektrowni Jądrowej Agencji Rozwoju Energetyki Jądrowej (Uzatom) Otabek Amanow w rozmowie z dziennikarzami 15 października mówił o postępach w realizacji projektu małej elektrowni jądrowej w Uzbekistanie i innych szczegółach obiektu.
Dyrekcja Budowy Elektrowni Jądrowej i Atomstrojeksport (dział inżynieryjny Rosatomu) podpisały w maju kontrakt na budowę małej elektrowni jądrowej (SMR) w Uzbekistanie. SMR o mocy 330 MW (sześć reaktorów o mocy 55 MW każdy) zostanie zbudowany w regionie Jizzakh w pobliżu jeziora Tuzkan. Rosatom będzie generalnym wykonawcą budowy stacji, w budowę zaangażowane będą także firmy uzbeckie.
Etapy budowy
Jak informuje Otabek Amanow, systematyczne obserwacje składników środowiska naturalnego są obecnie prowadzone na miejscu przez Instytut Projektowo-Badawczy Badań Inżynieryjnych w Budownictwie, Geoinformatyce i Urbanistyce. Mowa o badaniach hydrologicznych, hydrogeologicznych i sejsmologicznych.
,,Na terenie budowy trwają prace przygotowawcze do rozpoczęcia prac budowlanych i montażowych na obozie rotacyjnym dla budowlańców, gdzie w szczytowym momencie budowy będzie pracować 10 tys. pracowników. Ponadto rozpoczęliśmy prace nad projektem samej elektrowni jądrowej. W tej chwili z Rosjanami rozważamy zakres zadań dotyczących opracowania dokumentacji projektowej dla elektrowni jądrowej małej mocy. Wybraliśmy również instytuty, które opracują studium wykonalności dla projektu” – powiedział.
Ponadto opracowano zakres zadań i obowiązków dla projektu oświadczenia o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko.Do końca 2024 roku planowane jest rozpoczęcie budowy obozu rotacyjnego dla budowlańców, a także prac budowlano-montażowych na bazie konstrukcyjno-instalacyjnej. „Aby zbudować elektrownię jądrową, musimy wybudować mechaniczne warsztaty naprawcze, garaże na specjalistyczny sprzęt i mieszalnie betonu. To jest cały kompleks. I zamierzamy rozpocząć tę pracę. Ponadto zaczniemy opracowywać studium wykonalności dla projektu, zaczniemy opracowywać instalację HVAC dla projektu oraz wstępny raport na temat uzasadnienia bezpieczeństwa projektu. Te trzy dokumenty są nam potrzebne, aby uzyskać pozwolenie na lokalizację naszej elektrowni jądrowej” – wyjaśnił Amanow.
Zgodnie z ustawodawstwem w Uzbekistanie i zaleceniami MAEA, do budowy elektrowni jądrowej należy uzyskać trzy główne dokumenty: pozwolenie na lokalizację elektrowni, licencję na budowę i licencję na eksploatację. W 2025 roku planowane jest kontynuowanie prac nad opracowaniem studium wykonalności, i innych dokumentów, a także prac budowlanych i instalacyjnych na obozie rotacyjnym. „Pod koniec przyszłego roku planujemy uzyskać zgodę naszego regulatora na postawienie w tym miejscu elektrowni jądrowej. Ponadto złożyliśmy [zamówienia na produkcję] reaktorów, turbin, generatorów i innych urządzeń wielkoblokowych o długim cyklu produkcyjnym. Produkcja samego reaktora potrwa od 36 do 40 miesięcy” – stwierdził Amanow.
Na początku 2026 roku planowane jest uzyskanie pozwolenia na wlanie „pierwszego betonu” w płytę fundamentową bloku energetycznego. Szef dyrekcji zaznaczył, że terminowe składanie zamówień na dostawę sprzętu pozwoli na uruchomienie pierwszego etapu małej elektrowni jądrowej do końca 2029 roku.
Projekt międzynarodowy
Planowane jest przyciągnięcie zagranicznych firm do udziału w budowie elektrowni jądrowej. „Elektrownia jądrowa składa się z dwóch dużych elementów – wyspy jądrowej i obiektu pomocniczego. Oczywiście wyspę atomową zrealizujemy z naszym generalnym wykonawcą firmą Atomstrojeksport (Rosatom). A my chcemy jakoś połączyć zaplecze pomocnicze, żeby uczestniczyły w tym międzynarodowe firmy, żeby to był projekt międzynarodowy. Teraz pracujemy nad różnymi opcjami” – powiedział Amanow.
W sierpniu delegacja Uzatom odwiedziła Chiny, gdzie odbyła spotkania z chińskimi firmami, które wyraziły chęć udziału w projekcie, czyli dostarczenia urządzeń turbinowych, generatorów i suchych chłodni kominowych (urządzenie do chłodzenia urządzeń elektrowni jądrowej bez odparowywania wody). „Już teraz chcemy korzystać z suchych chłodni kominowych, aby nie być zależnym od zasobów wodnych. Zainteresowane są również firmy węgierskie, które mają bardzo dobre rozwiązania, rozwiązania dla suchych chłodni kominowych. Zarówno firmy europejskie, jak i azjatyckie wyraziły chęć udziału w naszym projekcie” – dodał.
Szef Uzatom powiedział, że trwają negocjacje z zagranicznymi i krajowymi bankami w sprawie finansowania projektu budowy małej elektrowni jądrowej. Koszt projektu nie został jeszcze ujawniony.
Cztery umowy z Rosatomem
Szef dyrekcji powiedział, że Uzbekistan podpisał kilka umów z Rosatomem w ramach strategii kontraktowej: umowy o budowie elektrowni jądrowej, o szkoleniu personelu, o imporcie paliwa dla elektrowni jądrowych, o usługach związanych z eksploatacją elektrowni i usuwaniu odpadów promieniotwórczych. „Wiele zagranicznych firm nie zgadza się na ostatnią umowę, czyli na eksport zużytego paliwa jądrowego. Uzgodniliśmy z Rosatomem, że wypalone paliwo jądrowe zostanie wyeksportowane do Rosji, tam ponownie przetworzone, a niektóre niezbędne komponenty zostaną zwrócone do Uzbekistanu” – powiedział.
Do paliwa jądrowego planuje się wykorzystanie krajowego uranu, który zostanie wzbogacony w Rosji. „Zostanie użyty tlenek uranu-235 ze wzbogaceniem do 19 proc. lub 20 proc. To paliwo będzie importowane, ale jest jeden punkt. Będzie on produkowany na surowcach pochodzących z lokalnego uzbeckiego uranu. Oznacza to, że uran uzbecki zostanie wyeksportowany, zostanie przeprowadzona jego produkcja, zostanie wyprodukowane paliwo, a następnie zostanie sprowadzony z powrotem. Ze względu na to, że będzie to uran lokalny, mamy nadzieję, że koszt paliwa będzie znacznie niższy” – powiedział Otabek Amanow.
„Wyślemy do Rosji na dwa lata około 500 specjalistów, aby w pełni zapoznali się z tą technologią. Jednym z pierwszych obiektów elektrowni jądrowej będzie centrum szkoleniowe. Specjaliści ci będą następnie przechodzić szkolenie w ośrodku przez kolejne dwa lata. Do 2029 roku przeszkolimy 500 gotowych lokalnych pracowników, którzy będą również pracować przy budowie elektrowni” – powiedział.
Elektrownia jądrowa własnością Uzbekistanu
Otabek Amanow podkreślił, że mała elektrownia atomowa będzie własnością Uzbekistanu. „Elektrownia będzie w całości własnością Republiki Uzbekistanu. Stacja będzie zarządzana przez operatora – lokalną spółkę, czyli obecnie dyrekcja posiada uprawnienia operatora. Oznacza to, że będzie ona zarządzana przez państwową spółkę operacyjną, która będzie posiadała odpowiednią koncesję na prowadzenie działalności” – powiedział szef dyrekcji.
Energia elektryczna wyprodukowana, podobnie jak w innych elektrowniach (cieplnych, słonecznych, wiatrowych i węglowych), będzie kupowana przez Uzenergosotysz i dostarczana do odbiorców za pośrednictwem Krajowych Sieci Elektroenergetycznych.
- Umowa na budowę SMR została podpisana 27 maja między Dyrekcją ds. Budowy Elektrowni Jądrowych a Atomstrojeksportem (pion inżynieryjny Rosatomu) w ramach wizyty Władimira Putina w Taszkencie. Rosatom będzie generalnym wykonawcą budowy elektrowni, w budowę zaangażowane będą także firmy uzbeckie.
- Prezydent Szawkat Mirzijojew nazwał projekt budowy małej elektrowni jądrowej „niezbędnym”. „Biorąc pod uwagę obecność dużych własnych zapasów uranu i jego eksport do krajów trzecich, ten projekt jest dla nas kluczowy, jeśli myślimy o perspektywach wejścia w nowy etap rozwoju kraju” – powiedział.
- Szef Rosatomu Aleksiej Lichaczow powiedział, że uruchomienie stacji planowane jest „etapami, modułowo” od 2029 do 2033 roku. Mała elektrownia jądrowa będzie wyposażona w wodne reaktory jądrowe ciśnieniowe RITM-200N, które były używane w lodołamaczach jądrowych, ale nie zbudowano jeszcze do tej pory ani jednej lądowej elektrowni jądrowej z tymi reaktorami.
- 10 września Dyrekcja Budowy Elektrowni Jądrowej i Atomstrojeksport podpisały protokół o rozpoczęciu prac nad projektem elektrowni. Oznacza to rozpoczęcie aktywnej fazy prac przygotowawczych na placu budowy i opracowania dokumentacji projektowej.
