Pomimo braku znaczących i przełomowych decyzji na niedawnym szczycie Azja Centralna – Chiny można odnotować znaczący wzrost obecności państwa środka w regionie. Ostatnie działania ekspansywne chińskiej dyplomacji gospodarczej skupiają się przede wszystkim na istotnych sektorach gospodarek państw Azji Środkowej.
W ślad za rosnącą wymianą handlową idą inwestycje w sektory wydobycia, energetyki, przemysł samochodowy, transport oraz media.
Kazachstan
Chiny rozszerzają swój zasięg medialny w Kazachstanie. CCTV+, oddział chińskiego nadawcy krajowego, podpisał 14 maja umowę o współpracy z agencją informacyjną Business Kazakhstan . Zgodnie z umową telewizja CCTV+ zapewni kazachskiemu kanałowi treści do dystrybucji za pośrednictwem platform internetowych i mediów społecznościowych, w tym wideo i specjalistycznych serwisów informacyjnych.
Wydaje się, że porozumienie ma na celu poprawę wizerunku Chin w państwie Azji Środkowej, przy jednoczesnym wzmocnieniu pro-pekińskiej narracji dotyczącej spraw międzynarodowych. CCTV+ określa się jako największa chińska agencja informacyjna wideo, dodając, że „jest zaangażowana w opowiadanie historii Chin reszcie świata”.
Prezydent Kazachstanu Kassym-Żomart Tokajew z zadowoleniem przyjmuje bliskie stosunki z Chinami, ale nie za bliskie. W rozmowie z główną chińską telewizją CCTV Tokajew powtórzył, że Chiny są kluczowym partnerem dla Kazachstanu. „Powinniśmy cieszyć się strategicznym partnerstwem i wieczną przyjaźnią między obydwoma krajami.” – powiedział Tokajew w rozmowie z CCTV, mówiąc po angielsku. Prezydent Kazachstanu podkreślił także, że każdy kraj „ma swoją własną ścieżkę rozwoju”, dodając, że „nie powinno być ingerencji z zewnątrz w wewnętrzne sprawy żadnego kraju”.
Kazachstan i Chiny dążą do usprawnienia operacji w Khorgos, centrum wolnego handlu na wspólnej granicy obu krajów. Centrum od 2011 roku w dużej mierze nie dorównało oczekiwaniom jako bramy do handlowej do Chin. Oba kraje chcą „ujednolicić istniejącą infrastrukturę w jeden system”. To, czy taka zmiana może znacząco zwiększyć wolumen handlu, dopiero się okaże. Oprócz zatorów w infrastrukturze, korupcja jest wymieniana w przeszłości jako główny problem w Khorgos.
KazTransOil JSC przedłużył umowę z Rosnieftem na transport ropy rosyjskiego producenta do Chin, zgodnie z oświadczeniem wydanym 15 maja przez kazachstańską firmę. Umowa na transport 10 mln ton rosyjskiej ropy rocznie do ChRL będzie obowiązywać do 1 stycznia 2034 r. Za ułatwienie dostaw KazTransOil otrzymuje opłatę w wysokości 15 USD za tonę. W ciągu pierwszych czterech miesięcy 2023 roku firma przetransportowała przez Kazachstan do Chin 3,2 mln ton rosyjskiej ropy.
Uzbekistan
Chiny były głównym inwestorem zagranicznym w Uzbekistanie w pierwszym kwartale 2023 r., poinformowała 13 maja Państwowa Agencja Statystyczna. Druga Rosja miała 15,7 proc. udziału, a Arabia Saudyjska była trzecim co do wielkości inwestorem kwartału z udziałem 13,5 proc. Za podium uplasowała się Turcja. Pilotażowe programy walki z ubóstwem opracowane przy udziale chińskich ekspertów zostaną wdrożone w każdym regionie Uzbekistanu. Prezydenckie służby prasowe poinformowały również, że 15 bilionów uzbeckich somów (około 1,3 mld USD) zostanie przeznaczone na wsparcie małych, rodzinnych firm w kraju. Rząd dodatkowo przeznaczy 200 tys. hektarów gruntów pod rozwój rolnictwa.
Szef Uzbeckiej Agencji Innowacji spotkał się z przedstawicielami chińskiej firmy SuperMap International Ltd. wypracowując wstępną umowę o współpracy. Według raportu opublikowanego 10 maja na Narodowym Portalu Naukowym Rządu Uzbekistanu umowa obejmuje „współpracę w dziedzinie teledetekcji ziemi, łączności satelitarnej [oraz] wykorzystania systemów nawigacyjnych w celu zwiększenia wydajności w dziedzinie rolnictwa i gospodarkę wodną”.
Fabryka Astana Motors w Kazachstanie osiągnęła porozumienie z chińskim producentem samochodów Changan w sprawie produkcji modeli Alsvin. Rozpoczęcie operacji planowane jest na koniec 2024 r. Przedsięwzięcie będzie miało na celu eksport do 60 procent samochodów montowanych w fabryce. Chiny zarejestrowały 60-procentowy udział samochodów importowanych przez Uzbekistan w pierwszym kwartale 2023 r. Ogólnie Uzbekistan sprowadził w tym kwartale nieco ponad 10 000 samochodów. Korea Południowa miała drugi najwyższy całkowity eksport z 36-procentowym udziałem. Pozostałą część stanowili amerykańscy producenci samochodów.
Kirgistan
Administracja prezydenta próbuje stłumić internetowe pogłoski, jakoby Biszkek był gotów przekazać Chinom duże złoże rudy żelaza. Według plotek w mediach społecznościowych kirgiscy urzędnicy byli gotowi wymienić kontrolę nad złożem Zhetim-Too na chińskie umorzenie długów. 11 maja rzecznik prezydenta Daijrybek Orunbekow zaprzeczył plotce w poście na Facebooku . „Zarządzamy Zhetim-Too w 100 procentach. Ani jeden procent nie może być przekazany komuś innemu”. Wskazał też w poście, że rząd kirgiski wkrótce sfinansuje budowę zakładu metalurgicznego i stworzy miejsca pracy dla okolicznych mieszkańców.
Tadżykistan
China Southern Airlines uruchomiły w maju nową trasę do Duszanbe. Lot raz w tygodniu połączy chińskie miasta Xi’an i Urumczi ze stolicą Tadżykistanu. Tymczasem przedstawiciele tadżyckiej linii lotniczej Somon Air rozważają zakup samolotów Y-12 chińskiego producenta AVIC.
