28 listopada Ministerstwo Obrony Kazachstanu oświadczyło, że rozpoczął się proces wyboru krajowej firmy do produkcji tureckich dronów bojowych. W oświadczeniu potwierdzono wcześniejsze doniesienia, że produkcja tureckich bezzałogowych statków powietrznych (UAV) Anka w Kazachstanie rozpocznie się w 2024 roku.
Astana i Ankara osiągnęły porozumienie w sprawie koprodukcji tych dronów w maju 2022 roku. Kazachstan Engineering i Turkish Aerospace Industries podpisały wówczas memorandum o współpracy wojskowo-technicznej i ogłosiły plany budowy linii montażowej i serwisowej w Kazachstanie.
Dzięki tej umowie Kazachstan stanie się pierwszym krajem, który będzie w regionie produkował tureckie drony bojowe. Przedstawiciel Turkish Aerospace Industries stwierdził, że celem firmy jest „transfer doświadczenia i technologii, aby Kazachstan mógł w przyszłości samodzielnie produkować bezzałogowe statki powietrzne”. Produkcja tureckich dronów bojowych podkreśla wspólne wysiłki Astany i Ankary na rzecz zwiększenia współpracy wojskowej i bezpieczeństwa w miarę słabnięcia rosyjskich wpływów w regionie oraz w ramach wielowektorowej polityki zagranicznej Kazachstanu.
Nieśmiałe początki
Turcja i Kazachstan od ponad 30 lat współpracują w dziedzinie wojskowości i bezpieczeństwa. Turcja była pierwszym państwem, które uznało niepodległość Kazachstanu w 1991 roku i wkroczyło do Azji Centralnej z wielkimi planami współpracy wielostronnej. Pierwsza dwustronna umowa międzyrządowa o współpracy wojskowej została podpisana w 1993 roku. Obejmowała ona wysłanie oficerów armii kazachskiej do Turcji na szkolenie. Do 2019 r. szkolenie wojskowe przeszło 200 oficerów z Kazachstanu. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych Turcja zaczęła udzielać Kazachstanowi niewielkich dotacji na modernizację armii. Dotacje zostały przeznaczone na projekty budowania potencjału i wsparcia technicznego. Wspólne projekty były jednak ograniczone. Duże wpływy Rosji w regionie utrudniały tureckim planom zacieśnienia współpracy wojskowej z Kazachstanem i innymi państwami Azji Centralnej.
Przełom w turecko-kazachskiej współpracy obronnej nastąpił w 2011 roku, kiedy oba państwa podpisały umowę o uruchomieniu spółki joint venture produkującej produkty wojskowo-przemysłowe. W 2013 roku tureckie przedsiębiorstwo państwowe Aselsan i Kazakhstan Engineering zaprezentowały kazachski zakład Aselsan Engineering. Zakład produkuje sprzęt łączności i nadzoru, zautomatyzowane systemy dowodzenia i kontroli, moduły bojowe, sprzęt walki elektronicznej, systemy awioniki, a także morskie i cywilne systemy kontroli dla organów ścigania.
Przyspiszenie
Umowa z maja 2022 r. na produkcję przez Kazachstan tureckich dronów Anka oznacza niedawne rozszerzenie wspólnych projektów wojskowych między obiema stronami. Pełnoskalowa inwazja Rosji na Ukrainę w lutym 2022 r. znacznie zmniejszyła obecność Moskwy w Azji Centralnej. Tradycyjni regionalni sojusznicy Kremla zaczęli ponownie rozważać swoje zaangażowanie wojskowe z Rosją, otwierając Turcji drzwi do rozszerzenia swojej obecności w regionie. Kazachstan nie jest jedynym krajem w regionie, który uruchomił linię montażową zagranicznych dronów bojowych. W maju 2022 r. Tadżykistan rozpoczął produkcję irańskich dronów taktycznych Ababil-2.
Rosnąca współpraca wojskowa Kazachstanu i Turcji ma wyjść poza lokalną produkcję dronów. Na przykład pod koniec lipca 2023 r. kazachskie przedsiębiorstwo państwowe Uralsk Plant Zenit podpisało umowę z dwiema firmami podlegającymi tureckiemu Ministerstwu Obrony Narodowej, Asfat i YDA Group, na budowę okrętów dla marynarki wojennej Kazachstanu.
Rozwijająca się współpraca wojskowa z Turcją jest wynikiem starań Kazachstanu o wzmocnienie kompleksu obronno-przemysłowego poprzez stworzenie cyklu produkcyjnego opartego na lokalizacji w celu zmniejszenia zależności od importu. We wrześniu prezydent Kazachstanu Kasym-Żomart Tokajew podkreślił, że armia tego kraju potrzebuje „zaawansowanej technologicznie broni i sprzętu wojskowego, w tym pojazdów opancerzonych, bezzałogowych statków powietrznych i nowoczesnej broni strzeleckiej”. Dodał, że „konieczne jest wzmocnienie zdolności produkcyjnych do szybkiej naprawy sprzętu i wzmocnienie wsparcia dla krajowych przedsiębiorstw”.
Turcja nie jest jedynym krajem, do którego Kazachstan zwrócił się po wiedzę techniczną i nowoczesne technologie. W sierpniu kazachstańskie Pietropawłowskie Zakłady Ciężkie rozpoczęły lokalną produkcję sześciu różnych dronów, które mogą być wykorzystywane do celów wojskowych i cywilnych. Zakład nawiązał współpracę z Chinami w celu pozyskania krytycznych części, ale produkcja odbywa się w Kazachstanie.
Różne wektory współpracy
W listopadzie minister obrony Kazachstanu Rusłan Żaksylykow ujawnił plany wspólnej produkcji dronów bojowych z Koreą Południową w Kazachstanie. Relacje wojskowe i obronne Kazachstanu odzwierciedlają wielowektorowe podejście rządu do polityki zagranicznej. Ogólnie rzecz biorąc, flota dronów tego kraju składa się obecnie z rosyjskich Orlan-10, tureckich Anka, izraelskich Skylar I-LEX, chińskich dronów Wing Loong 1 i amerykańskich RQ-11 Raven.
Tureckie drony bojowe są jednymi z niewielu bezzałogowców, które udowodniły swoją skuteczność w rzeczywistych scenariuszach bojowych na Ukrainie, Bliskim Wschodzie i Kaukazie Południowym. Plany Kazachstanu dotyczące lokalizacji produkcji są wyraźnym sygnałem stale rozwijającej się współpracy wojskowej i obronnej z Turcją. Równolegle Astana współpracuje z innymi partnerami w celu przyjęcia nowoczesnych technologii i wiedzy technicznej potrzebnych do zlokalizowania większej części produkcji obronnej. Malejące wpływy Rosji spowodowane wojną z Ukrainą otworzyły Kazachstanowi drzwi do rozszerzenia wielowektorowej polityki zagranicznej i poszukiwania nowych partnerstw obronnych.
