W ciągu ostatniego roku Gruzja odnotowała znaczny wzrost obrotów handlowych z sąsiednimi Armenią i Azerbejdżanem. W miarę jak rozszerza swoją rolę jako centrum handlowego, częściowo pomaga jej wojna Rosji z Ukrainą. Statystyki pokazują, że sąsiedzi Gruzji z Kaukazu Południowego należą do jej głównych partnerów handlowych.
Zacieśnienie więzi handlowych było głównym tematem rozmów na częstych spotkaniach na wysokim szczeblu między gruzińskimi przywódcami a ich odpowiednikami z Azerbejdżanu i Armenii.
Azerbejdżan i Armenia były odpowiednio szóstym i siódmym największym dostawcą towarów Gruzji w ciągu pierwszych 11 miesięcy 2022 r. Import z Azerbejdżanu wzrósł o 12 procent rok do roku, osiągając 573 miliony dolarów, podczas gdy import z Armenii wzrósł o 42 proc. do 548 mln USD. Dwa sąsiednie kraje odegrały jeszcze większą rolę w eksporcie Gruzji, a Azerbejdżan i Armenia zajęły odpowiednio 3. i 4. miejsce, po Chinach i Rosji. W tym samym okresie eksport do Azerbejdżanu wzrósł o 22 proc, osiągając 595 mln USD, prawie tyle samo, co w przypadku Rosji, podczas gdy eksport do Armenii odnotował gwałtowniejszy skok, zwiększając się o 120 proc., przekraczając 495 mln USD.
Rekordowy wzrost wymiany handlowej – rośnie reeksport samochodów
„Obroty handlowe [między Gruzją a Armenią] wzrosły o około 70 procent w ciągu ostatniego roku i przekroczyły 1 miliard dolarów, co jest godnym pochwały wynikiem” – powiedział gruziński premier Irakli Garibaszwili podczas niedawnej wizyty w Erywaniu. W sierpniu Garibaszwili i Paszynian zainaugurowali nowy 160-metrowy most na granicy swoich krajów, który, jak zauważyli przywódcy, jeszcze bardziej przyspieszy rozwój więzi handlowych. Wzrost eksportu w latach 2020-2021 dotyczył głównie żywności, napojów, tekstyliów i innych grup towarowych o niższej wartości. Jednak eksport pojazdów ponownie odnotował nagły silny powrót w 2022 r., przyczyniając się do podwojenia wartości eksportu do Armenii rok do roku.
Reeksport samochodów był dynamicznie rozwijającym się biznesem w Gruzji w ostatnich latach, prawie podwajając się w ciągu ostatniego roku, stanowiąc 15 procent całkowitego eksportu, przewyższając tylko rudę miedzi i inne produkty mineralne. Kraj od lat jest regionalnym centrum importu, a następnie reeksportu samochodów – głównie używanych – i przyciąga coraz większą uwagę całego regionu, w tym Rosji, krajów Azji Środkowej. Wzrost eksportu pojazdów w 2022 r. oddawał tendencje rosnącego reeksportu pojazdów do sąsiednich państw, takich jak Kazachstan i Kirgistan, co wzbudziło podejrzenia, że ostatecznym miejscem przeznaczenia niektórych z tych samochodów może być gdzie indziej, na przykład Rosja dotknięta sankcjami.
Media w Armenii również odnotowały znaczny wzrost importu zachodnich samochodów po dwuletniej przerwie. Niektórzy przypisywali wzrost związanym z wojną ograniczeniom w eksporcie amerykańskich i europejskich samochodów do Rosji, co doprowadziło Rosjan do wykorzystania Armenii jako kraju tranzytowego do kupowania samochodów z zagranicy. Jednak istotnym czynnikiem jest nowo wprowadzona polityka celna Erywania, pozwalająca na bezcłowy import niektórych kontyngentów samochodów elektrycznych.
Gaz, metale szlachetne i energia elektryczna
Narodowy Bank Gruzji przypisał wzrost gruzińskiego eksportu bardziej wzrostowi cen towarów we wszystkich dziedzinach niż wzrostowi obrotów handlowych – które również wzrosły, ale w mniejszym stopniu. Samochody stanowią większość eksportu Gruzji do Azerbejdżanu. W imporcie do Gruzji towarów z Azerbejdżanu większość stanowi gaz ziemny, który stanowił ponad połowę importu z kraju (302 mln USD w pierwszych 11 miesiącach 2022 r.), ponownie rosnąc po niewielkim spadku w latach pandemii. W przypadku Armenii rudy i koncentraty miedzi stanowiły około 65 procent całego importu. Rudy miedzi nie pozostają jednak w Gruzji, ale są reeksportowane do innych krajów przez gruzińskie porty.
Obecna wymiana handlowa Gruzji z dwoma krajami Kaukazu Południowego nie cieszy się dużą różnorodnością, ale istnieje jeden obszar handlowy o sporym potencjale wzrostu: wytwarzanie energii elektrycznej. Gruzja sezonowo eksportowała i importowała energię elektryczną od obu swoich sąsiadów na przestrzeni lat. Ale w 2022 roku Armenia wyeksportowała do Gruzji więcej energii elektrycznej niż jej całkowity eksport w ciągu całej dekady, od 2011 do 2021 roku. Hakob Vardanjan, armeński wiceminister administracji terytorialnej i infrastruktury, przypisał ten trend uproszczonym procedurom eksportowym. Planowana jest również budowa nowej linii przesyłowej między Armenią a Gruzją.
Gruzja ma nadzieję na zwiększenie produkcji energii elektrycznej i wraz z Azerbejdżanem stara się wykorzystać nowe możliwości eksportowe do Europy. Zachęca również, przynajmniej ogólnie, Armenię do zaangażowania się w nowe umowy. „Omówiliśmy współpracę w dziedzinie energii, potencjał i możliwości obu krajów w zakresie produkcji energii elektrycznej” – powiedział dziennikarzom gruziński minister gospodarki Lewan Dawitaszwili 12 stycznia podczas wizyty gruzińskiej delegacji rządowej w Armenii.
