Jeśli zostanie ostatecznie ustalone, że zbrodnia w Moskwie została dokonana przez ISKP, będzie to zgodne z gwałtownym wzrostem działań zewnętrznych grupy w ostatnim czasie. Wieczorem 22 marca z ratusza w Crocus, sali koncertowej pod Moskwą, zaczęły pojawiać się nagrania z ataku, do którego szybko przyznało się Państwo Islamskie (IS).
Czterech mężczyzn, trzech uzbrojonych w karabiny szturmowe, a czwarty w urządzenia zapalające, zaatakowało audytorium wypełnione widzami oczekującymi na wyprzedany koncert. W ataku zginęło co najmniej 140 osób, w tym troje dzieci, a 150 zostało rannych. Napastnicy podobno uciekli, gdy ogień wzniecony w środku rozprzestrzenił się, a dach budynku zawalił się w płonącej masie gruzu.
„Bojownicy Państwa Islamskiego zaatakowali duże zgromadzenie chrześcijan w mieście Krasnogorsk na przedmieściach stolicy Rosji, Moskwy, zabijając i raniąc setki osób oraz powodując wielkie zniszczenia w tym miejscu, zanim bezpiecznie wycofali się do swoich baz” – czytamy w komunikacie opublikowanym w mediach IS Amaq News.
Rosyjskie władze zidentyfikowały podejrzanych jako 25-letniego Shamsidina Fariduni, 19-letniego Muhammadsobira Fajzova, 32-letniego Dalerdżona Mirzojewa i 30-letniego Saidakramiego Murodalego Rachabalizodę. Uważa się, że cała czwórka jest obywatelami Tadżykistanu.
Rosja na celowniku IS
Wkrótce potem pojawiło się więcej nagrań, tym razem przedstawiających członków rosyjskiego wojska i organów ścigania, rzekomo pokazujących czterech domniemanych sprawców schwytanych i noszących ślady tortur. Porównanie tych zdjęć z nagraniami z ataku przez rosyjską publikację The Insider wykazało wspólne i unikalne cechy w ubraniach noszonych przez pojmanych i zabitych mężczyzn oraz tych, którzy dokonywali aktów przemocy.
Następnie ISKP, czyli Państwo Islamskie Chorasan, afgańska filia Państwa Islamskiego, opublikowała groźbę pod adresem „wszystkich brutalnych Rosjan, w tym Władimira Putina” za torturowanie podejrzanych, obiecując, że „zostaniecie zmasakrowani razem ze swoimi kobietami i dziećmi”.
ISKP ma na swoim koncie udaną rekrutację osób z Azji Centralnej, w tym z Tadżykistanu, które stanowią stosunkowo niewielką, ale coraz bardziej aktywną część operacji zewnętrznych organizacji. Atak nastąpił nieco ponad dwa tygodnie po ogłoszeniu w rosyjskich mediach nalotu na komórkę Państwa Islamskiego w mieście Kaługa, na południowy zachód od Moskwy, która rzekomo przygotowywała się do ataku na synagogę w Moskwie. Federalna Służba Bezpieczeństwa (FSB) poinformowała, że dwóch członków komórki zostało zabitych podczas operacji z 7 marca.
Tego samego dnia ambasada USA w Rosji wydała ostrzeżenie o zbliżających się planach „atakowania dużych zgromadzeń w Moskwie” i poprosiła swoich obywateli, aby trzymali się z dala od dużych zgromadzeń ludzi, w tym koncertów. W tym samym okresie podobne zalecenia wydały Finlandia, Łotwa, Estonia, Niemcy i Wielka Brytania. W następstwie ataku, po tym, jak należąca do ISKP Fundacja al-Azaim zagroziły Francji, Włochom, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii. Zarówno Francja, jak i Włochy podniosły poziom zagrożenia terrorystycznego. 3 marca FSB poinformowała również o zabiciu sześciu bojowników Państwa Islamskiego w Inguszetii, zamieszkałej w większości przez muzułmanów. Prowincja Chorasan przewodzi zewnętrznym operacjom Państwa Islamskiego.
Jeśli zostanie ostatecznie ustalone, że zbrodnia w Moskwie została dokonana przez ISKP, będzie to zgodne z gwałtownym wzrostem działań zewnętrznych oddziału w ostatnim czasie. Pomimo spadku aktywności rebelianckiej w samym Afganistanie, ISKP nadal rozszerza swój zasięg propagandowy i możliwości operacji zewnętrznych. Oddział z powodzeniem uderzył w Iran, Malediwy, prawdopodobnie Turcję i Tadżykistan, a teraz najwyraźniej w Rosję.
Ataki i plany uderzeń poza Rosją
Co więcej, podejrzane profile zamachu w Moskwie nie są zaskakujące, biorąc pod uwagę, jak ISKP wykorzystywało swój środkowoazjatycki kontyngent do operacji zewnętrznych w ostatnich miesiącach. Wrogość wobec Rosji i zamiar uderzenia na nią istniał w 2014 r. gdy została ona uznana za głównego wroga Państwa Islamskiego, a ówczesny kalif Abu Bakr al-Baghdadi zapewniał, że wrogowie ruchu są „kierowani przez Amerykę i Rosję, a mobilizowani przez Żydów”. Interwencja wojskowa mająca na celu wsparcie Baszara al-Asada, bliskie stosunki z Iranem i rosyjscy najemnicy dzielący pole bitwy z libańskim Hezbollahem w Syrii pozycjonują Moskwę jako awangardę interesów szyickich. Działania Grupy Wagnera w całej Afryce, w Sahelu, jeszcze bardziej wywołały gniew IS.
Rosja zajmuje również ważne miejsce w historii światowego ruchu dżihadystycznego jako historyczny wróg islamu podczas sowieckiej inwazji i okupacji Afganistanu oraz wojen w Czeczenii. ISKP szczególnie głośno mówi o zacieśnianiu relacji Moskwy z talibami i przeprowadził samobójczy zamach bombowy na rosyjską ambasadę w Afganistanie we wrześniu 2022 r., wkrótce po tym, jak wezwał zwolenników do „zasiania strachu w sercach synów Putina i Rosji” oraz „zabicia ich samochodami i nożami”.
ISKP odniosła również znaczący sukces w innych atakach poza Afganistanem, w tym w niedawnym podwójnym samobójczym zamachu bombowym w Iranie podczas wydarzenia upamiętniającego śmierć generała dywizji Kasema Sulejmaniego. W ataku z 3 stycznia zginęło co najmniej 91 osób, a ponad 100 zostało rannych. Podczas gdy oficjalne depesze IS nie przypisywały ataku oddziałowi w Chorasanie, amerykańscy urzędnicy stwierdzili, że jego wywiad dostarczył „jednoznacznych i niepodważalnych” dowodów na to, że ISKP był winowajcą.
W oświadczeniu irańscy urzędnicy stwierdzili, że jeden z podejrzanych, obywatel Tadżykistanu, szkolił się w placówce IS w afgańskiej prowincji Badachszan. Zauważalne jest wyraźne rozproszenie geograficzne celów ISKP, a także jego wysiłki na rzecz rekrutacji osób różnych narodowości. Wykorzystując swój własny aparat propagandowy, Fundację Al-Azaim na rzecz Produkcji Medialnej, propaganda jest rozpowszechniana w wielu językach, w tym tadżyckim, uzbeckim i rosyjskim. Kirgiskie służby bezpieczeństwa poinformowały, że aresztowały dwóch domniemanych członków ISKP i powiedziały, że byli oni zaangażowani w spisek mający na celu zdetonowanie ładunku wybuchowego na centralnym placu Dżalal-Abadu i atak na kościół podczas obchodów Nowego Roku.
Zaciąg z Azji Centralnej
Podobnie w Tadżykistanie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych obarczyło winą za zamach bombowy na szefa regionalnego oddziału rządzącej Ludowo-Demokratycznej Partii Tadżykistanu skrzydło Horasan IS w Afganistanie. Pojazd zapalił się przed jego domem, a późniejsze dochodzenie wykazało, że przyczyną pożaru był improwizowany ładunek wybuchowy. Seria aresztowań w Austrii i Niemczech, która rozpoczęła się 22 grudnia, miała na celu rozbicie ponadnarodowej „siatki islamistycznej”, która miała objąć obywateli Tadżykistanu i Uzbekistanu. Podejrzewa się, że grupa planowała przeprowadzenie ataków w imieniu ISKP podczas świąt Bożego Narodzenia lub Sylwestra w Wiedniu i Kolonii.
W ciągu ostatnich czterech lat Niemcy były również celem ataków. Organy ścigania ujawniły 19 marca, że dwóch podejrzanych zostało aresztowanych po tym, jak ISKP poinstruowało ich, aby przeprowadzili atak na szwedzki parlament. Władze powoływały się na „konkretne” plany szturmu w Sztokholmie i nieudane próby zdobycia broni. Siedmiu innych podejrzanych z Azji Centralnej zostało aresztowanych w Niemczech, a dwóch innych w Holandii po wspólnej operacji antyterrorystycznej 7 lipca. W 2020 r. czterech obywateli Tadżykistanu zostało zatrzymanych po przeszukaniu baz Sił Powietrznych USA w Niemczech. Według doniesień mężczyźni weszli już w posiadanie broni palnej i amunicji.
Prezydent Francji Emmanuel Macron ujawnił po niedawnym ataku w Moskwie, że służby wywiadowcze jego kraju udaremniły wiele spisków ISKP. Po ataku w Moskwie francuski wywiad zwiększył swoją uwagę na mieszkańcach Azji Centralnej. Stygmatyzacja mieszkańców Azji Środkowej przez rosyjskich urzędników tylko podsyci resentymenty wykorzystywane przez IS. ISKP ma wyjątkową pozycję, aby wykorzystać takie pretensje do podżegania zwolenników do przemocy i przyciągania nowych rekrutów z regionu, aby wzmocnić swoją działalność rebeliancką w Afganistanie i Pakistanie oraz wykorzystać w operacjach zewnętrznych.
