Na tle wojny rosyjsko-ukraińskiej i zmiennych stosunków między Kazachstanem a Rosją Uzbekistan zyskuje strategiczne znaczenie dla Chin jako potencjalny stabilny wschodzący rynek w Azji Centralnej. W rezultacie Pekin podjął bardziej skoordynowane wysiłki, aby rozszerzyć swoją miękką siłę na cały kraj.
Od początku wojny chińskie inwestycje w Uzbekistanie systematycznie rosną. W szczególności dwa sektory, sektor motoryzacyjny i sektor zielonej energii, odzwierciedlają ogólną rosnącą siłę gospodarczą Pekinu w regionie.
W sektorze motoryzacyjnym chińskie marki samochodowe zwiększają swój udział w rynku, ponieważ rosyjskie firmy wycofują się z regionu z powodu zachodnich sankcji. Co więcej, bardziej przystępne cenowo i przyjazne dla środowiska chińskie marki coraz częściej przyciągają uwagę uzbeckich konsumentów.
Inwestycje w uzbecki sektor motoryzacyjny
W 2022 roku Uzbekistan importował samochody z 34 innych krajów, przy czym Chiny miały największy udział – 11 159 samochodów. W tej branży Chiny odgrywają dla Uzbekistanu szczególnie ważną rolę, zwłaszcza w kontekście importu pojazdów hybrydowych i elektrycznych. W styczniu 2023 r. Uzbekistan sprowadził 389 pojazdów elektrycznych, z czego 346 stanowiły samochody chińskie.
Oprócz importu Uzbekistan podpisał umowy z różnymi chińskimi firmami w celu przyciągnięcia inwestycji i lokalizacji produkcji. W ostatnim czasie głównymi przykładami rosnącej obecności chińskich marek w Uzbekistanie była umowa podpisana pomiędzy UzAuto Motors a chińskim producentem samochodów BYD Auto oraz umowa uzgodniona przez Asaka Motors International i EXEED na organizację produkcji samochodów w Uzbekistanie. Ponadto uzbecka firma Roodell rozpoczęła montaż modeli chińskiej firmy Chery w fabryce ADM-Jizzakh zlokalizowanej w Jizzakh Free Economic Zone we wschodnim Uzbekistanie.
Zielona energia to kolejny obszar, w którym chińskie firmy stają się coraz bardziej aktywne. Zimą 2022 roku niedobory gazu i kryzys energetyczny spowodowały wiele problemów w Uzbekistanie. W tym kontekście Taszkent zaczął szukać alternatywnych źródeł energii, zwłaszcza zielonych źródeł energii, przy czym branża doświadcza znacznego wzrostu napływu chińskich inwestycji. W 2022 roku wybrano ofertę chińskich firm GD Power Development i PowerChina na budowę elektrowni fotowoltaicznych w Namangan. W lutym 2023 roku Uzbekistan podpisał dwie umowy z Energy China i Huaneng Renewables na budowę elektrowni fotowoltaicznych.
Inwestycje w zieloną energię
Ponadto Chiny planują budowę fabryki paneli fotowoltaicznych w Ferganie we wschodnim Uzbekistanie. Nic dziwnego, że chińskie firmy wolą inwestować w regionach, w których rośnie zapotrzebowanie na energię, takich jak Namangan i Fergana. Nawet jeśli Chiny nie odgrywają roli inwestora, odgrywają kluczową rolę jako eksporter krytycznego sprzętu. Pekin dostarcza turbiny i generatory do budowy farmy wiatrowej Zarafshan budowanej przez państwową firmę Masdar ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich w regionie Navoi w Uzbekistanie.
Dekret podpisany przez prezydenta Uzbekistanu Szawkata Mirzijojewa w sprawie przyspieszenia wprowadzania energii odnawialnej i technologii energooszczędnych w 2023 roku najprawdopodobniej będzie sprzyjał dalszemu udziałowi chińskich firm w sektorze zielonej energii Uzbekistanu.
Chiny przesuwają priorytety inwestycyjne z rozwoju infrastruktury na produkcję w nadziei na zmniejszenie nastrojów antychińskich w państwach Azji Środkowej. W tym kontekście współpraca w sektorze motoryzacyjnym może utorować drogę do lokalizacji wytwarzanych produktów – takich jak produkcja silników, silników elektrycznych i akumulatorów samochodowych – przyspieszając w ten sposób industrializację w Uzbekistanie i tworząc nowe miejsca pracy.
Pytania o odbiór społeczny w Uzbekistanie chińskiej ekspansji
Zwiększone inwestycje w sektor zielonej energii pomogą też Uzbekistanowi zmniejszyć zanieczyszczenie powietrza, oszczędzać gaz i zmniejszyć skuteczność nacisków Moskwy na Taszkent, by importował więcej rosyjskiego surowca. Oczywiście inwestycje wzmacniają także dalszą ekspansję potęgi gospodarczej Chin w Uzbekistanie i zwiększają ich konkurencyjność wobec regionalnych rywali – na co Taszkent będzie musiał uważać. Jednak pomimo zmieniającej się strategii inwestycyjnej Chin i ich pozytywnego wkładu w gospodarkę Uzbekistanu, narastają pewne obawy co do Chin i ich zwiększonych inwestycji w Uzbekistanie.
Wpływy gospodarcze Chin w Uzbekistanie stale rosną, zwłaszcza w sektorach zielonej energii i motoryzacji. Jednak pomimo zmieniającej się strategii inwestycyjnej Pekinu i obiecanego pozytywnego wpływu na rozwój Uzbekistanu, sondaże opinii publicznej wskazują na rosnący niepokój o Chiny na szczeblu lokalnym. Czynnik ten może nie wpłynąć na krótkoterminowe zaangażowanie gospodarcze Pekinu, gdyż ludność Uzbekistanu jest znacznie bardziej przychylnie nastawiona do chińskich inwestycji w porównaniu z silnymi nastrojami antychińskimi w Kazachstanie i Kirgistanie. Jeśli jednak w perspektywie średnio- i długoterminowej opinia publiczna Uzbekistanu będzie mniej pozytywnie nastawiona, będzie to stanowić poważne wyzwanie dla Pekinu w zwiększaniu wpływów gospodarczych w Uzbekistanie, tak jak miało to miejsce w przypadku Kazachstanu i Kirgistanu.