Zarządzanie zasobami wodnymi staje się jednym z najważniejszych zagadnień polityki Kazachstanu. Jedną z oznak rosnącego zaniepokojenia rządu jest to, że Ministerstwo Zasobów Wodnych i Irygacji naciska na „ramy umowne” z Chinami i Uzbekistanem w celu uregulowania korzystania z rzek transgranicznych.
Według raportu opublikowanego przez serwis informacyjny Zakon.kz obecnie negocjowany jest plan zarządzania zasobami obejmujący lata 2024-2030 . Umowa ramowa ustanowiłaby system wspólnego zarządzania ruchem rzecznym i przepływami wody między Uzbekistanem a Kazachstanem, a także ustaliłaby ilości wody do celów rolniczych i innych przez Chiny i Kazachstan.
Minister zasobów wodnych Nurzhan Nurzhigitow określił promowanie współpracy międzypaństwowej na rzekach transgranicznych jako główny priorytet rządu. Poza współpracą z Taszkentem i Pekinem w zakresie zarządzania rzekami, Kazachstan zamierza wykorzystać w tym roku przewodnictwo w Międzynarodowym Funduszu na rzecz Ocalenia Morza Aralskiego (IFAS) do promowania zrównoważonego systemu dzielenia się zasobami wodnymi.
Organizacja jest jedną z niewielu, która zrzesza wszystkie pięć państw Azji Centralnej. Na ostatnim szczycie IFAS prezydent Kazachstanu Kasym-Żomart Tokajew wyraził zamiar Astany, aby organizacja odgrywała bardziej aktywną rolę w regionalnych kwestiach gospodarki wodnej.
„IFAS stał się najważniejszą instytucją współpracy regionalnej w kwestiach transgranicznego dzielenia się zasobami wodnymi, a także rozwiązywania problemów środowiskowych i społeczno-gospodarczych w basenie Morza Aralskiego” – powiedział Tokajew. „Trudno przecenić rolę Funduszu w zapewnianiu bezpieczeństwa, stabilności i zrównoważonego rozwoju Azji Centralnej”.
Kazachscy urzędnicy twierdzą, że głównym celem przewodnictwa w IFAS będzie zachęcenie Kirgistanu do bliższego zaangażowania się w tę organizację. Władze w Astanie bacznie obserwują również sytuację w Afganistanie, gdzie rząd talibów forsuje budowę kanału, który mógłby skierować znaczną ilość wody z i tak już obciążonej rzeki Amu-Darii. Projekt, jeśli zostanie ukończony zgodnie z założeniami, może zakłócić delikatną równowagę wodną Azji Środkowej.
Kazachstan powołał ministerstwo zasobów wodnych pod koniec 2023 roku. Minister Nurzhigitow w wywiadzie dla Zakon.kz powiedział, że od tego czasu urzędnicy wdrożyli środki zachęcające do bardziej racjonalnego wykorzystania zasobów w kraju, w tym doprowadzenie „systemów nawadniających i konstrukcji hydraulicznych do norm” oraz ułatwienie „automatyzacji i cyfryzacji procesów zaopatrzenia w wodę”.
„Musimy widzieć w czasie rzeczywistym, gdzie i jak ta woda jest wykorzystywana” – powiedział Nurzhigitow. Dodał, że władze pracują również nad opracowaniem systemu efektywniejszego wykorzystania wód gruntowych. „Niestety, obecnie zużywamy tylko niewielki procent wód gruntowych, więc jest wiele do zrobienia w tym obszarze”.