13 kwietnia prezydent Azerbejdżanu Ilham Alijew złożył oficjalną wizytę w Sarajewie. Azerbejdżan zyskał w ostatnich latach jeszcze jednego strategicznego partnera w Europie, a przywódcy obu krajów podpisali wspólną deklarację o utworzeniu strategicznego partnerstwa między Azerbejdżanem a Bośnią i Hercegowiną.
Stosunki azerbejdżańsko-bośniackie rozwinęły się w ostatnich latach: Azerbejdżan wysłał pomoc humanitarną do Bośni podczas pandemii i podniósł swoją misję dyplomatyczną w Sarajewie do rangi ambasady w 2021 roku.
Ponadto strona azerbejdżańska zainwestowała również w centrum medyczne w Banja Luce, a także Park Przyjaźni i instytucję medyczną w Sarajewie. Prezydent Cvijanović, przewodniczący prezydencji Bośni i Hercegowiny, odwiedził Baku 1 marca i spotkał się z Alijewem. W wyniku tych rozmów Sarajewo postanowiło otworzyć ambasadę w Baku.
Podniesienie poziomu relacji z Sarajewem
Wraz z rozszerzeniem więzi dwustronnych wizyta Alijewa w Bośni i Hercegowinie wpisuje się w szersze ramy, a Azerbejdżan coraz bardziej zwraca się ku Bałkanom. Wojna Rosji z Ukrainą znacząco wywróciła do góry nogami europejską architekturę bezpieczeństwa i zwiększyła znaczenie alternatywnych dostaw energii i szlaków transportowych między Azją a Europą. Tym samym, choć Azerbejdżan nie jest w stanie w pełni zastąpić Rosji na poziomie europejskim w zakresie dostaw gazu, to jednak odgrywa i może odgrywać kluczową rolę w tym zakresie dla poszczególnych państw, zarówno w Unii Europejskiej, jak i w bezpośrednim sąsiedztwie UE, zmniejszając zależność od rosyjskiego gazu.
Ponieważ UE jest zainteresowana zapewnieniem i utrzymaniem stabilności oraz bezpieczeństwa na kontynencie, przywiązuje dużą wagę do zaangażowania Azerbejdżanu na Bałkanach i we Włoszech. Zostało to potwierdzone w październiku 2022 r. podczas wizyty w Baku przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen, która nazwała współpracę energetyczną z Azerbejdżanem ważnym ogniwem bezpieczeństwa energetycznego dla UE. Później von der Leyen uczestniczyła również w otwarciu interkonektora gazowego Grecja-Bułgaria, który ma dostarczać azerbejdżański gaz ziemny bezpośrednio do Bułgarii.
Obecnie Azerbejdżan ściśle współpracuje z Bułgarią i Grecją. Pod koniec 2022 roku ogłoszono, że Gazociąg Transadriatycki (TAP) przetransportował ponad 18 mld m3 gazu ziemnego do Grecji, Bułgarii i Włoch od rozpoczęcia operacji komercyjnych w 2020 roku. Bułgaria, która ma kontrakt na 1 mld m3 azerbejdżańskiego gazu, czyli jedną trzecią rocznego zapotrzebowania kraju, chce zwiększać ten wolumen.
Ważne inwestycje na Bałkanach
Istnieje ogromny potencjał dla innych projektów, w tym budowy interkonektora gazowego Rumunia-Serbia, który mógłby również zmniejszyć zależność regionalną od Rosji przy pomocy azerbejdżańskiego gazu. Macedonia Północna kilkakrotnie wyrażała zainteresowanie importem gazu z Azerbejdżanu; jest to jednak w dużej mierze uzależnione od ukończenia połączenia międzysystemowego Grecja–Macedonia Północna. Ponadto Joński Gazociąg Adriatycki (IAP), który jest obecnie w budowie, będzie w stanie transportować azerbejdżański gaz z Albanii do Chorwacji przez Czarnogórę oraz Bośnię i Hercegowinę przed dostarczeniem go do Europy Środkowej, pod warunkiem zapewnienia niezbędnego wsparcia finansowego i politycznego.
Podczas gdy niedawna deklaracja o partnerstwie strategicznym, a także niedawne oświadczenia przywódców Azerbejdżanu i Bośni podkreślają pogłębienie dwustronnych więzi gospodarczych, w tym inwestycje Azerbejdżanu w gospodarkę bośniacką i udział Bośni w Środkowym Korytarzu, wizyta Alijewa wzmocniła również oczekiwania na zwiększenie współpracy w sektorze energetycznym. Jak zauważył członek Zgromadzenia Narodowego Azerbejdżanu Mushfig Mammadli, obie strony zgodziły się rozszerzyć „współpracę naftową i gazową”, szczególnie w dziedzinie zielonej energii. W związku z tym oczekuje się, że Bośnia i Hercegowina otrzyma 1 mld m³ od IAP – którego zdolność produkcyjna ma wynieść około 5 mld m³ – po ukończeniu gazociągu, a pozostałymi oczekiwanymi beneficjentami będą Albania (1 mld m³), Czarnogóra (0,5 mld m³) i Chorwacja (2,5 mld m³).
Tym samym, w obliczu obecnych wydarzeń geopolitycznych, Azerbejdżan ma historyczną szansę rozszerzenia swoich wpływów w regionie Kaukazu Południowego, Morza Kaspijskiego i Morza Czarnego zarówno na wschód (Azja Centralna), jak i na zachód (Bałkany). Zwiększone dostawy energii do Europy i dalszy rozwój kluczowych projektów łączności przyczynią się jedynie do podniesienia aspiracji i możliwości Baku. Azerbejdżan, który stał się interesariuszem na Bałkanach wraz z utworzeniem Południowego Korytarza Gazowego i jego bałkańskiego segmentu TAP, ma odgrywać bardziej aktywną rolę w regionie i stać się potencjalnym węzłem transportu kluczowych surowców energetycznych na Bałkany.