W miarę jak nowa administracja wyznacza kurs swojej polityki zagranicznej, silniejsze partnerstwo między Azją Centralną a USA może służyć jako model korzystnej dla obu stron współpracy.
Inauguracja Donalda Trumpa jako 47. prezydenta Stanów Zjednoczonych zbiega się ze znaczącym kamieniem milowym w stosunkach z Azją Centralną z USA: 10. rocznicą formatu C5+1. USA od dawna wspierało zaangażowanie w regionie, ale powrót Trumpa na urząd prezydenta wywołał odnowiony optymizm co do możliwości głębszych więzi strategicznych między USA a tą częścią świata.
Chociaż region może nie znajdować się wśród najważniejszych priorytetów polityki zagranicznej administracji Trumpa, pozostaje optymistycznie nastawiony do pogłębienia partnerstwa ze Stanami Zjednoczonymi. W ostatnich miesiącach nastąpił zauważalny wzrost zainteresowania Azją Centralną wśród amerykańskich decydentów. Podczas niedawnego przesłuchania w Senackiej Komisji ds. Stosunków Zagranicznych senator Steve Daines podkreślił strategiczne znaczenie regionu, podkreślając potrzebę „większej liczby przyjaciół w Azji Centralnej” po wycofaniu się USA z Afganistanu. Podkreślił znaczenie formatu C5+1, opowiadał się za poprawą stosunków handlowych z regionem.
Nowe szlaki
Ponadto eksperci z USA wezwali do wzmocnienia oficjalnych interakcji, w tym zachęcenia do pierwszej w historii wizyty prezydenta USA w tym regionie, dwustronnych wizyt przywódców z Uzbekistanu i Kazachstanu w Waszyngtonie oraz głębszej współpracy w zakresie bezpieczeństwa, energii, transportu i kluczowych minerałów. Wszystkie te czynniki sugerują potencjał pozytywnych zmian w polityce USA wobec Azji Centralnej. Wkraczając w nową erę strategicznego partnerstwa ze Stanami Zjednoczonymi pod rządami administracji Trumpa, istnieje kilka kluczowych obszarów, w których można zacieśnić współpracę. Przede wszystkim Stany Zjednoczone mogą pogłębić swoje zaangażowanie w regionie poprzez dialog polityczny na wysokim szczeblu. W erze naznaczonej globalną niepewnością kraje regionu coraz częściej starają się wspólnie bronić swoich interesów na arenie międzynarodowej i koordynować wysiłki w celu rozwiązania wspólnych wyzwań. Wizyta na wysokim szczeblu urzędującego prezydenta USA w Kazachstanie/Uzbekistanie i krajach sąsiednich byłaby symbolem tego zaangażowania i podkreśleniem znaczenia regionu.
Po drugie, Stany Zjednoczone mogą również skorzystać ze wsparcia projektów łączności. Azja Centralna, będąca sercem starożytnego Jedwabnego Szlaku, odradza się jako kluczowe ogniwo łączące wschód z zachodem, północ z południem. W szczególności Kazachstan i Uzbekistan przewodzą regionalnym inicjatywom łączności takim jak Środkowy Korytarz. Projekty te wzmacniają łańcuchy dostaw i dywersyfikują trasy transportowe w całej Eurazji. Inną transformacyjną inicjatywą jest linia kolejowa Uzbekistan-Afganistan-Pakistan, która radykalnie skróci czas dostawy towarów z 35 dni do zaledwie trzech i obniży koszty wysyłki o dwie trzecie. Dzięki ostatecznej trasie (Termez-Naibabad-Logar-Kharlachi) uzgodnionej w lipcu 2023 r. i pierwszym wagonom towarowym przybywającym do Naibabad w sierpniu projekt stanowi kamień milowy w regionalnej łączności.
Zasoby i bezpieczeństwo
Rosnąca integracja Azji Centralnej z zachodnimi szlakami handlowymi stwarza nowe możliwości zaangażowania USA. Wsparcie USA dla takich inicjatyw wzmocniłoby regionalną stabilność i otworzyło nowe możliwości handlowe dla amerykańskich przedsiębiorstw. Po trzecie, zaangażowanie gospodarcze Stanów Zjednoczonych w Kazachstanie i Uzbekistanie można najlepiej zrealizować poprzez bardziej aktywne zaangażowanie sektora prywatnego, które katalizuje zrównoważoną i kompleksową transformację gospodarczą. Stany Zjednoczone i Kazachstan oraz Uzbekistan mogą wspólnie ustalać priorytety i rozwijać strategiczne partnerstwa biznesowe, w których inwestorzy i chętni partnerzy angażują się w sektory takie jak innowacje technologiczne, handel cyfrowy, minerały krytyczne, rolnictwo, finanse, bankowość i wiele innych. Na przykład współpraca w zakresie minerałów krytycznych i pierwiastków ziem rzadkich mogłaby pomóc Stanom Zjednoczonym zdywersyfikować łańcuchy dostaw, wzmacniając ich obronę, produkcję i konkurencyjność technologiczną.
Po czwarte, USA mogą również współpracować z krajami Azji Centralnej w zakresie przeciwdziałania terroryzmowi, bezpieczeństwa granic i inicjatyw na rzecz stabilności regionalnej zgodnych z ich wspólnymi interesami. Wycofanie wojsk USA z Afganistanu i trwające konflikty na Bliskim Wschodzie zwiększyły zagrożenia ze strony ekstremistycznych ideologii i organizacji terrorystycznych. Analitycy z Hudson Institute podkreślają, że wzmocnienie partnerstwa USA z krajami regionu ma kluczowe znaczenie dla zwalczania terroryzmu, utrzymania stabilności regionalnej i zapobiegania zagrożeniom pochodzącym z Afganistanu.
Po piąte, Uzbekistan i USA popierają otwartą, opartą na zasadach globalną gospodarkę. Rozszerzenie współpracy w ramach międzynarodowych platform, takich jak Organizacja Narodów Zjednoczonych i ramy C5+1, może przynieść namacalne rezultaty w takich obszarach jak rozwój infrastruktury, energetyka, ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu. Podczas gdy Uzbekistan dąży do przyłączenia się do globalnej gospodarki, Taszkent z niecierpliwością oczekuje rozszerzenia współpracy z USA w sprawie przystąpienia do Światowej Organizacji Handlu – absolutnego priorytetu dla rządu uzbeckiego. Ponadto podpisane w 2021 r. memorandum o porozumieniu o wartości 1 mld dolarów z amerykańską Korporacją Finansowania Rozwoju (DFC) daje nadzieję na promowanie regionalnej integracji gospodarczej i dobrobytu.
W ciągu ostatnich kilku lat Konsultacyjne Spotkania Szefów Państw Azji Centralnej, ustanowione w 2018 r., stały się niezbędną platformą do wspierania współpracy regionalnej. Ostatnie trendy globalne i wydarzenia regionalne otworzyły nowe możliwości dla Azji Centralnej w celu wzmocnienia współpracy z regionem Morza Kaspijskiego i realizacji niezależnych trajektorii wzrostu. Włączenie Azerbejdżanu do tych spotkań od 2023 r. podkreśla rosnące znaczenie współpracy między Azją Centralną a Kaukazem Południowym. Wspólny rozwój korytarzy transportowych ułatwia handel i wzmacnia więzi gospodarcze, kładąc podwaliny pod odporną przyszłość.
Zmieniający się krajobraz geopolityczny daje USA wyjątkową okazję do przyjęcia bardziej aktywnej polityki zagranicznej wobec Azji Centralnej. Poprzez pogłębianie partnerstw w handlu, inwestycjach, nauce, technologii, edukacji i budowaniu potencjału oraz angażowanie się za pośrednictwem międzynarodowych instytucji finansowych, USA mogą pomóc Azji Centralnej budować odporność i osiągnąć zrównoważony wzrost. W kontekście wyznaczania przez administrację Trumpa kursu swojej polityki zagranicznej, silniejsze partnerstwo między regionem a USA może służyć jako model korzystnej dla obu stron współpracy, wspierając stabilność regionalną i otwierając nowe możliwości współpracy gospodarczej i strategicznej.